พิพิธภัณฑ์สมเด็จพระศรีสวรินทิรา บรมราชเทวี (ตึกพระพันวัสสา) เป็นส่วนหนึ่งของโรงพยาบาลสมเด็จพระบรมราชเทวี ณ ศรีราชา ก่อตั้งขึ้นในปีพ.ศ. 2445 ด้วยทุนทรัพย์ส่วนพระองค์ของสมเด็จพระศรีสวรินทิรา บรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า เพื่อเป็นสาธารณประโยชน์แก่ชาวศรีราชาและประชาชนในท้องถิ่นใกล้เคียง   
สมเด็จพระศรีสวรินทิรา บรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า เป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวกับเจ้าจอมมารดาเปี่ยม ( เจ้าคุณมารดาเปี่ยม ในรัชกาลที่ 5 และสมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา ในรัชกาลที่ 6 ) ทรงพระราชสมภพในพระบรมมหาราชวัง เมื่อวันพุธที่ 10 กันยายน 2405 สมเด็จพระบรมราชชนกทรงพระราชทานนามว่า “พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าสว่างวัฒนา” พระบรมวงศ์ในเจ้าจอมมารดาเดียวกัน คือ
1) พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย (พ.ศ. 2399 – 2416)
2) สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ (พ.ศ. 2401 – 2466 ต้นราชสกุล เทวกุล)
3) สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี (พ.ศ. 2403 – 2423)
4) สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า (พ.ศ. 2405 – 2498)
5) สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง (พ.ศ. 2406–2462)
6) สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ (พ.ศ. 2408 – 2478 ต้นราชสกุลสวัสดิวัฒน์) (จารุณี อินเฉิดฉาย, 2545)